Ido Fluk over Köln 75
In dit artikel:
Vijftig jaar na het legendarische Köln Concert (1975) verschijnt de biografische film Köln 75 van regisseur Ido Fluk — niet om opnieuw Keith Jarrett te verheffen, maar om de vrouw in beeld te brengen die het iconische optreden mogelijk maakte: de toen achttienjarige jazzpromotor Vera Brandes. Het concert in het operagebouw van Keulen kreeg zijn mythische status nadat Jarrett arriveerde met rugklachten en ergernis, achter een verkeerde en slecht gestemde piano plaatsnam, en desondanks een van de best verkochte jazzalbums ooit afleverde. Zonder Brandes’ vasthoudendheid en improvisatievermogen was dat evenement er waarschijnlijk nooit gekomen.
Fluks film kiest bewust een ander perspectief dan de traditionele kunstenaar-biopic: hij richt zich op de onzichtbare krachten achter het podium. Vanuit Brandes’ oogpunt schetst Köln 75 zowel haar persoonlijke inzet als de bruisende culturele context van West-Duitsland in de jaren zeventig — een tijd van muzikale experimenten waarin groepen als Kraftwerk, CAN en Neu! grenzen verlegden en artiesten als David Bowie en Iggy Pop Duitsland bezochten. Fluk ziet Brandes eerder als een punkachtige figuur dan als klassieke jazzpromotor en gebruikte een soundtrack met populaire en experimentele acts uit die periode om dat jeugdig elan te vangen; de film is volgens hem daardoor minder een traditionele jazzfilm en meer een portret van een rebelse tijdgeest.
Regisseur en makers werkten met de echte Vera Brandes als adviseur: ze las het script, gaf input en bezocht de set tijdens het filmen van scènes in haar oude huis. Haar reactie's — vooral tijdens de wereldpremière op de Berlinale in februari 2025, waar ze voor het eerst een staande ovatie ontving — benadrukken het emotionele karakter van het project: erkenning voor iemand die lange tijd in de schaduw van een beroemde artiest stond. De vertolking van haar vader door Ulrich Tukur werd door Brandes intens ervaren en maakte het proces affectief beladen.
Fluk streeft naar een genuanceerd beeld van Keith Jarrett: niet enkel het mythische geniale talent, maar ook de man met eigenaardigheden en tegenstrijdige gevoelens over roem. De kapotte piano en de noodzaak om te improviseren gebruikt Fluk als metafoor; net als in film- en muziekmaken ontstaan schoonheid en originaliteit vaak juist door het omgaan met problemen en beperkingen.
Köln 75 ging in wereldpremière tijdens de Berlinale (februari 2025) en draait vanaf 20 november 2025 in Nederlandse bioscopen. De film zet een lang onaangeboden perspectief op muziekgeschiedenis centraal: de mensen achter het podium, hun improvisatiekunst en de sociale en muzikale onrust die grote kunstwerken mede mogelijk maakt.