IDFA 2025: Gianfranco Rosi over Below the Clouds
In dit artikel:
Gianfranco Rosi beschrijft in Below the Clouds (Sotto le nuvole) Napels als een stad die tegelijk in het heden en verleden leeft. De nieuwe zwart-wit documentaire werkt als een mozaïek: alledaagse scènes — van bewoners die aardbevingen melden tot archeologen die oude lagen blootleggen, brandweerlui die illegale tunnels in kaart brengen en conservatoren in stoffige archieven — worden naast elkaar geplaatst om de constante aanwezigheid van vergankelijkheid, ongelijkheid en dreiging rond de Vesuvius voelbaar te maken.
Rosi, bekend van Sacro GRA en het Gouden Beer-winnende Fuocoammare, maakte Below the Clouds na meer dan drie jaar onderdompeling in de stad. Hij werkt zonder script en laat zijn materiaal organisch ontstaan; film en geschiedenis vullen elkaar aan waardoor hedendaags beeldmateriaal bijna als archief aanvoelt. Die keuze verklaart ook het zwart-wit: het vervaagt tijdsgrenzen en versterkt het idee van film als tijdmachine. Voor Rosi is Napels “één grote tijdmachine” — de stad toont volgens hem de opeenstapeling van historische lagen die hij in al zijn werk probeert vast te leggen.
Hoewel de film aanvankelijk geen expliciet politiek manifest lijkt, trekt Rosi de draad van actuele geopolitiek gaandeweg steviger aan. De rommelende Vesuvius fungeert als metafoor voor onheilsdreiging; een aangemeerd containerschip vol Oekraïens graan brengt de kijker naar thema’s van oorlog, voedselvoorziening en uitgebuite scheepsbemanningen — veelal vluchtelingen die eerder oorlog ontvlucht zijn. Rosi zelf zegt dat dit werk wellicht zijn meest politieke film is, omdat alles wat hij filmt implicaties heeft voor sociale onrust en sociale hiërarchie — zelfs museale archieven spelen daarin een rol.
Below the Clouds kreeg op het filmfestival van Venetië een speciale juryprijs en is te zien op IDFA 2025; de Nederlandse bioscooprelease staat gepland voor 12 maart 2026. De film zet Rosi’s vaste aanpak voort: langdurige observatie, grensoverschrijdende nieuwsgierigheid en een esthetiek die heden en verleden verweeft om zo diepere sociale en historische structuren bloot te leggen.