Het nieuwe kijken #129

In dit artikel:

Ebele Wybenga neemt afscheid van zijn Filmkrant-column en blikt terug op veertien jaar schrijven vanaf het moment dat hij in april 2011 voor het eerst publiceerde. De aanleiding was zijn werk bij Upload Cinema, een kleine club die bioscoopavonden vulde met ingezonden internetvideo’s en die van honderden losse clips een zorgvuldig samengestelde playlist van anderhalf uur maakte. Die avonden — eerst in De Uitkijk, later bij Rialto — maakten amateurbeelden tot collectieve ervaring: publiek lachte, schrok en verwonderde zich samen in een zaal, in tegenstelling tot het eenzame scrollen achter een laptop.

Wybenga gebruikt de opzet van Upload Cinema om het verschil te schetsen tussen vroegwebcultuur en het huidige tijdperk van algoritmes en influencers. In 2011 was YouTube nog jong; virale clips gingen via e-mail rond en sterren van het platform bestonden nog niet. De programmering balanceerde opzettelijk tussen grappig en grimmig, mooi en lelijk — en werd met een vleugje glamour gepresenteerd door Barbara de Wijn en Dagan Cohen in smoking. Uit de inzendingen kwamen zowel vroege, later dominante formats naar voren (how-to’s, unboxing) als verontrustende beelden: een Amerikaans jongetje dat zelfgemaakte wapens toont, Vice-reportages uit de Gazastrook, en gemanipuleerde beelden van wereldleiders.

Toen Upload Cinema stopte, hield Wybenga de draad vast in zijn columns, niet zozeer over reguliere films maar over de randverschijnselen van beeldcultuur: waar we naar kijken en hoe dat ons denken vormt. Zijn slotwoorden benadrukken dat de rubriek hem de laatste jaren dwong zowel bewust te kijken als een zekere onbevangenheid te bewaren — een manier van waarnemen die hij als waardevol meeneemt bij zijn afscheid.